De Goede Opvoeding
Thans zal myn Cithertuig (2)door heilig dichtvuer blaken,
Gestroomd uit Goëls (3)troon, waer, onder gouden daken
Een’ diamantstrael glimt in ’t juichend hemelhof.
’t Is de Goede Opvoeding, zy gunt my ruime stof
Om, opgeruimd van Geest, myn’ taeije snaer te prangen,
Daer voor het fraeiste lied, voor ’t puik der heldenzangen.
Het krakend lauwerloof, in Kortryk wordt bereid,
Als waerborg van den roem der hooge onsterflykheid.
Hoe! Nero dus ontaerd! – in een gedrogt herschapen!
Hoe! Wordt hy dus een’ wolf die ’t bloed der bange schapen
Doet vloeijen als een’ stroom in Romes gryzen wal!
Deed schrandren Seneca, deed Burrhus (4)hem niet al
Het schoon der zedeleer, der burgerdeugden smaken?
Waerom in ’t knarzend vuer nu zoeken snoô vermaken,
Daer in zyn’ frissche jeugd hy grootsch was opgevoed,
Hy slurpt, als tygerteelt, het heilig marterbloed!
Myn’ zangster, schuif ’t gordyn voor zwarte moordtafreelen,
Schets ons een voorwerp af, dat meer onz’ ziel kan streelen;
Neen, de Goede Opvoeding, ondanks dit monsterteelt,
Heeft ’t heil der menscheid met een’ glimlacht meêgedeeld!
O siersel van de jeugd! die in haer welig groeijen
De zoetste vrucht voortbrengt, zelfs onder ’t snyden, ’t snoeijen,
En schoon, als wyngaerd, zy wel soms een traentje stort,
Door haer geleid, gesnoeid steeds ryk in trossen wordt.-
Wat Engelingenstoet volgt op haer’ zachte schreden?
Een’ rei van deugden tot hervorming van de zeden!
Uit Sion (5) afgedaeld op wieken van den geest,
Als maegden opgesierd, aenloklyk, net van leest,
En als gedompeld in een’ Oceaen van vreugden!
Zyn het godinnen?..... Neen! het zyn de zededeugden,
Waermeê Goede Opvoeding, vol reinen vriendschapsgloed,
Beschaeft, verfraeit, versiert, veredelt het gemoed.
Den zwakken sterveling helaes! slechts pas geboren,
Toont haest dat hy den aerd der menscheid heeft verloren;
En wast hy zorgloos op in zyn’ gedoemden staet,
Verwilderd in de ziel, verwilderd in ’t gelaet,
Zal dien ontaerden boom vergulde vruchten dragen,
In steê van steeds aen God en menschen te behagen,
Zal hy als slangenpoel een’ damp vol zielvenyn
Uitwaesmen, en de schand der samenleving zyn.
De stille Leerzaemheid, een’ kinderdeugd zoo edel
Als zoet, aenminnig met een roosjen op den schedel,
’t Geen tusschen doornen zy manmoedig heeft geplukt,
Omhelst Gehoorzaemheid die haer de handen drukt,
En die met Regeltucht der meesters of meestressen
Doet smaken ’t zoetst genot in goede zedelessen,
Waerdoor men opgeleid allengs van deugd tot deugd,
Zelfs in de vrees van God doet vinden troost en vreugd.
De Zedigheid helpt ook, met neêrgeslagen oogen,
Den glans der deugdzaemheid in ’s kweeklings ziel verhoogen,
Terwyl de Neerstigheid, met onvermoeiden stap,
Haer voedsterking verheft op d’eer en glorietrap.
O vyftal, afgedaeld op cherubynenvleuglen,
Gy zyt de wapens om de driften te beteuglen
Der onbezonnen jeugd; gy zyt dien schoonen stoet,
Waer door Goede Opvoeding steeds hemelwondren doet,
Met een’ kristallen glans al flikkrend’, te verspreiden.
Beschouw die woesteny, die Afrikaensche heiden,
Waer nooit Goede Opvoeding, het zwarte kroost toelacht…..
Daer vindt gy een ontaerd, verbasterd, wild geslacht,
Die, vreemd van broedermin en zeedlyk zielgevoelen,
Als Cannebael, zyn’ dorst door menschenbloed wilt koelen,
Of zyn’ ivooren tand in ’t vleesch zyns broeders slaet,
En, als met wildbraed, vreed de holle maeg verzaedt.
Neen, waer Goede Opvoeding, met zegenryke handen
Haer’ gunsten niet verspreidt in dorpen, steden, landen,
Ziet men een’ jammerkolk van ondeugd, ramp en druk;
Daer krielt een’ slangenpoel, daer praelt het gruwelstuk!
Daer wordt die saemleving in een hord’ herschapen
Van wilden, die geen’ vreugd dan in de wulpschheid rapen,
Daer waer Goede Opvoeding, op ’s Heilands wet gegrond,
Het schreijend wichtje omhelst met haren roozenmond.
Van in de bakermat het kleintje wyst den drempel,
Die ons den toegang baent naer Eerdoms gouden tempel,
Waer ’t ongestoord geluk op ’t altaer zit gestoeld,
Waer ’t hert een’ englenvreugd vol zielverzading voelt.
Geliefkoost door haer’ hand, ziet men de jonge loten,
Vol voedend’ wysheids zap zeer welig opgeschoten,
Het weerdigst ambt bekleên, den luister zyn van ’t land,
Den kostelyksten schat, den allereêlsten pand!
Daer, waer Kwade Opvoeding haer gif verspreidt in ’t ronde,
Daer heerscht het monsterteelt der hatelykste zonde,
Daer brult godslastering, daer razen vraek en moord,
Terwyl men ’t nydig stael in d’eigen longen boort.
Gy, gy, Goede Opvoeding! gy strooit een’ oogst van zegen;
Gy giet een’ stroom van heil, als eenen gouden regen,
Op gansch de maetschappy, van welstand, overvloed;
Gy baert de reine vreugd, den wellust van ’t gemoed.
Gy doet een’ gulden eeuw herkomen op deze aerde;
Gy schenkt den kweekeling zyn’ schoonheid, eer en waerde,
Gy zyt de blyde hoop der toekomst: wyl de jeugd
Door u beschaefd, versierd, op ’t doornig pad der deugd
Geleid, het naneefschap, nog achter de gordynen
Verschoven, met veel gloor al lagchend’ doet verschynen.
Ja, gy, Goede Opvoeding! doet ons met reuzeschrêen
Naer ’t onverganklyk goed op blyde roozen treên
En spreidt nog eenen geur van ambrozyn na ’t leven;
Daer ’t deugdryk voorbeeld aen het jonglingschap gegeven,
Dat op ons voetspoor stapt, verschaft een’ ryken glans,
Die eeuwig flonkren zal aen Sions glorietrans.
(1) J.G. FREDERIKS en F.J. VAN DEN BRANDEN, Biographisch woordenboek der Noord- en Zuidnederlandsche letterkunde, Amsterdam, 1891, p. 310-311. (geraadpleegd via www.dbnl.org)
(2) Snaarinstrument.
(3) Goël is Hebreeuws voor verlosser, heiland.
(4) Lucius Annaeus Seneca en Sextus Afranius Burrus waren belangrijke adviseurs van de Romeinse keizer Nero.
(5) Sion is een van de bergen van Jeruzalem.
|
